Rollenpatronen zijn er anno 2023 om gesmashed te worden, nietwaar? Daarom in deze blog de interviewer geïnterviewd. En niet zomaar een interviewer: deze schrijver anex wijnkenner werd in één klap dé Nederlandse autoriteit op het gebied van natuurwijn, toen hij in 2021 het boek Natuurwijn - een helder verhaal over troebele wijn schreef. En dat terwijl hij eerst liever speciaalbier dronk en niet eens van plan was zelf een boek te schrijven… Buckle up voor de persoonlijke (natuur)wijnreis van Niels van Laatum.
Natuurwijn - een helder verhaal over troebele wijn
Ik leer Niels, of beter gezegd zijn boek, ruim een jaar geleden kennen dankzij mijn lieftallige collega Manon, die het me cadeau geeft nadat ik mijn nieuwe hobbyproject (deze blog) tegen haar uit de doeken heb gedaan. Vanaf de omslag ben ik al fan van de vibe van het boek; de titel, de illustraties, en bovenal de verfrissende schrijfstijl van Niels. Die lijkt in de verste verte niet op de taaie, serieuze en een tikje hoogdravende taal uit andere wijnboeken, die mij als toch-heus-wel-fervent-boekenwurm al gauw doet afhaken.
Flash forward naar deze zomer: op een bewolkte donderdagmiddag tref ik Niels bij SunSun Coffee in Den Haag (aanrader! Goede koffie, sympathieke eigenaar én een schap met natuurwijn - wat wil een mensch nog meer). Het Instagram-universum heeft ons in contact gebracht en tot mijn grote vreugde zegt hij ‘deal!’ op de vraag of ik hem mag interviewen. Natúúrlijk heb ik van tevoren mijn huiswerk gedaan. Naast artikelen van Niels’ hand en zijn persoonlijke blog, kom ik niet veel over hemzelf tegen. Deze (wijn)schrijver stelt tot nu toe vooral de vragen, in plaats van ze te beantwoorden. Tijd om de rollen om te draaien. Want wie is toch die man achter deze gezellige kaft?
Stiekem vind ik het een beetje spannend; wat vindt deze doorgewinterde, voor wijnlegende-Hamersma-schrijvende auteur van mij als gesprekspartner, een wijnleek die net is begonnen met haar blogje? “Ahjoh, bij mij is het ook als hobby begonnen! Ik kreeg een doos wijn opgestuurd en ben, niet gehinderd door enige kennis of ervaring, gaan proeven en schrijven erover”. En zo is de toon voor het open, nuchtere (pun intended) en gezellige gesprek gezet.
Wie is Niels van Laatum?
En waarom schrijft hij over wijn? Nadat ik eerst antwoord heb gegeven op zijn vraag hoe ik bij mijn blog ben gekomen (het blijft toch een interviewer hè), vertelt Niels over waar zijn wijnqueste begint. “Ik dronk wel wijn hoor, maar gewoon uit de supermarkt. Ik was meer van het speciaalbier; dat vond ik leuk en interessant. Tot we met het communicatiebureau waar ik werkte een luxe magazine gingen opzetten voor een klant. Ik werd gevraagd om een Italiaanse wijnmaker te interviewen in een restaurant, inclusief eten. Je begrijpt, ik was al onderweg! Die wijnmaker bleek Antinori, een van de iconische wijnhuizen achter de Super Tuscans, en ik proefde wijnen die ik nog nooit van m’n leven had geproefd. Dat was het moment waarop ik dacht: hier moet ik meer van weten.”
2011: als schrijver is de stap naar een eigen hobby-blog zo gemaakt. “Ik had geen idee of mensen het lazen, maar dat hoefde ook niet”. Na een paar maanden bloggen valt er echter een uitnodiging voor een persreis naar Bordeaux op zijn mat. In die wijnregio zijn ze tot dan toe vooral van de oldschool geschreven media, waarvoor Niels als ‘blogueur’ als hippe tegenhanger mee mag. Zijn netwerk in de wijnwereld breidt zich uit, hij begint met wijncursussen. Even staat de hobby op een lager pitje, maar de wijn laat hem niet los. Wanneer zijn persoonlijke leven het weer toelaat schakelt Niels naar een versnelling hoger: “Ik ging in opdracht schrijven over wijn voor een importeur, bezocht proeverijen, dompelde me er meer en meer in onder. En ik merkte dat m’n smaak begon te veranderen.”
Van speciaalbier naar natuurwijn
Zoals in de beste verhalen, komt natuurwijn onbewust op Niels’ pad. Hij trekt steeds meer richting biologische en biodynamische wijnen, en daardoor vindt hij sporadisch ook wat natuurwijn in z’n glas. De echte eerste keer kan hij zich dan ook niet meer bewust voor de geest halen, maar waarschijnlijk was het een oranje natuurwijn. “Na een aantal toevallige ontmoetingen met natuurwijn ben ik op een gegeven moment naar Maud van Blije Wijnen in Rotterdam gegaan. Samen met haar heb ik heel bewust een doos natuurwijn uitgezocht. Ik dacht, dit is heel tof; niet alleen inhoudelijk interessant qua verhalen die erachter zitten, maar ook écht wel een smaakbeleving die ik niet kon vergelijken met iets wat ik daarvoor had geproefd.”
Niels gaat op zoek naar boeken over natuurwijn, en komt daarvoor in het buitenland uit. Hij is weg van de kleine, makkelijk leesbare boekjes van Amerikaanse journaliste Alice Feiring, met name haar boek Natural wine for the people. “Ik dacht, dit boek zouden mensen in Nederland moeten lezen, dus wilde ik het gaan vertalen.” Niels heeft al ervaring met boekvertalingen en vindt snel een uitgever die er wel muziek in ziet. Maar dan blijkt dat vertalen in verband met rechten een dure grap wordt. ‘Waarom schrijf je zelf niet een boek over natuurwijn?’, vraagt de uitgever hem. “Dat was tot dan toe nog niet in me opgekomen, of misschien was ik er gewoon nog te bescheiden voor… Maar ja, daar hoefde ik natuurlijk niet lang over na te denken!”
Een boek over natuurwijn schrijven
Rond de jaarwisseling van 2021 tekent Niels zijn boekcontract en voelt hij zich helemaal het baasje. “Tot ik me realiseerde dat ik m’n manuscript op 31 juni van dat jaar moest inleveren. Dág romantisch idee van 1,5 jaar lang beetje wijnboeren bezoeken; ik moest aan de bak!”. Saillant detail: Nederland zit op dat moment in lockdown. Daardoor kan de schrijver het land niet uit voor onderzoek. Maar elk nadeel heb z’n voordeel; Niels tekent bij gebrek aan buitenlandse avonturen het Nederlandse natuurwijnlandschap op, “en daarom word ik nu niet alleen gevonden op het gebied van natuurwijn, maar ook echt Nederlandse natuurwijn”. Op zijn vrije dagen en de avonduurtjes stampt hij naast zijn vaste baan het boek uit de Nederlandse grond. “Door de strakke deadline heb ik niet zo diep kunnen graven als ik had gewild, maar het hield me wel scherp. En nu leest het boek ook als mijn letterlijke ontdekkingsreis van dat moment; zoveel wist ik er nog niet van.”
Gewoon maar een drank
Of het boek misschien daarom ook zo toegankelijk is, vraag ik hem, en daarmee zo’n ander geluid in de wijnwereld. Niels: “Ik heb het inderdaad met de wijndrinker, de consument in gedachten geschreven, in plaats van de wijnpro’s. Niet te lange zinnen, het niet ingewikkelder maken dan het is; misschien wel een beetje schoppen zo ook ja, tegen de gevestigde orde. Het is uiteindelijk gewoon maar een drank natuurlijk, waar we het over hebben. Maar het gekke was dat die laatste groep de éérste was die er bovenop dook, omdat er natuurlijk in het Nederlands nog niks was over natuurwijn. Mocht ik ineens masterclasses gaan geven aan wijndocenten, ha! De dinosaurussen in de wijnwereld vinden het boek echter helemaal niks. Zij vinden dat je het vak niet serieus neemt, als je er luchtig over schrijft. ‘Geen moeilijke woorden? Dan kan het nooit wat zijn’. Dat heb ik bij sommige reviews ook wel teruggelezen.”
“Weet je, ik kijk eigenlijk nooit naar wat anderen doen. Geen idee of dat slim is, maar het is wel mijn manier om mezelf te blijven. Tuurlijk laat ik me ook inspireren door hoe anderen schrijven, maar je moet jezelf niet iets aanmeten wat niet bij je past. Heel bevrijdend als je dat eenmaal weet!” Niet alleen bevrijdend, maar ook succesvol; Natuurwijn - een helder verhaal over troebele wijn kreeg deze zomer namelijk zijn (herziene) tweede druk, tegen de verwachtingen van de uitgever in. En dat niet alleen. Zijn hobby is nu officieel zijn werk geworden: sinds maart van dit jaar is Niels volledig freelancer, met een grote focus op (schrijven over) wijn. Dankzij zijn boek is hij in één klap de natuurwijn-autoriteit van Nederland, en bijvoorbeeld ook toegetreden tot de prestigieuze Circle of Wine Writers. “Voor de buitenwereld lijkt het alsof dit avontuur zich heel organisch en makkelijk heeft ontvouwd, maar het is natuurlijk gewoon hard werken geweest. Als je iets wil, moet je eigenlijk gewoon een bord voor je kop hebben en maar door blijven proberen.”
Excentrieke smaak, mainstream missie please
“Uiteindelijk heb ik het boek geschreven om de wereld te redden”, grapt Niels. Of zit er een kern van waarheid in? “Kijk, vooral de hele grote wijnbedrijven kunnen échte impact teweegbrengen. Natuurwijn maakt onderaan de streep nog geen 1 procent uit van alles wat er op de wereld wordt geproduceerd. Zo lang de smaken van natuurwijn excentriek blijven, blijft het drinkerspubliek redelijk klein, wat het juist leuk maakt. Maar het gedachtegoed mag van mij zeker mainstream worden; het is gewoon beter voor de wereld.”
De toekomst van natuurwijn
Nooit meer schrijven of nooit meer drinken, vraag ik Niels. “Oef, dat is een harde! Alsof je me vraagt of ik liever doof of blind wil zijn, haha.” Na een korte stilte: “Uiteindelijk blijf ik toch een schrijver, dus dat zou mijn keuze zijn. Dan drink ik wel andere bijzondere drankjes.” Zoals alcoholvrije wijn? “Nou…”
Gaat deze geboren schrijver zijn boek misschien vertalen voor het buitenland? Of zit er een nieuw boek in de pijplijn? “Er zijn zeker ideeën, ik ben op de achtergrond al met wat dingen bezig. Er is een invalshoek, een thema, met natuurlijk ook een hoofdrol voor natuurwijn. Maar datgene schrijven wat er nog niét is, wat mensen wél willen gaan lezen, dat is het spel. Als ik dat van tevoren zou weten, zou ik al rijk zijn. En rijk worden van boeken, dat gebeurt bijna niemand. Of misschien moet ik toch een thriller gaan schrijven…”
Als mede-schrijver vind ik Niels' verhaal om te smullen; self made wine expert turns author amidst a pandemic - ik zou de boekverfilming kijken, in de bios. Maar natuurlijk ben ik naast zijn persoonlijke verhaal en genuanceerde boek ook benieuwd naar of hij als expert een uitgesproken mening heeft, bijvoorbeeld over de toekomst van natuurwijn of wat nou de beste natuurwijn is. Het antwoord op die + nog 5 vragen lees je in deze blog.
Natuurwijn - het boek kopen? Dat doe je o.a. hier. Niels volgen op The Gram? Dat doe je hier.
